Nhà báo Trường Chinh - Người khởi xướng và kiến tạo công cuộc đổi mới Việt Nam (kỳ cuối)

(tiếp theo và hết)   
   Và tổng kết thực tiễn, đúc rút những bài học lớn, phát triển lý luận từ phương pháp luận của nhà báo lý luận lớn

   Trong quá trình chuẩn bị Đại hội VI, với tư cách Tổng Bí thư, đồng chí Trường Chinh mạnh mẽ tuyên bố: “Đối với nước ta, đổi mới là yêu cầu bức thiết, là vấn đề có tầm quan trọng sống còn”. Đồng chí chính là tác giả của quan điểm đánh giá tình hình: “Nhìn thẳng vào sự thật, đánh giá đúng sự thật, nói rõ sự thật”. Và cũng là người chỉ đạo hoàn chỉnh 4 bài học về lãnh đạo cách mạng Việt Nam. Trong đó, bài học thứ nhất: Trong toàn bộ hoạt động của mình, Đảng phải quán triệt tư tưởng “lấy dân làm gốc”, xây dựng và phát huy quyền làm chủ của nhân dân lao động. Bài học thứ hai: Đảng phải luôn luôn xuất phát từ thực tế, tôn trọng và hành động theo quy luật khách quan... Năng lực nhận thức và hành động theo quy luật là điều kiện bảo đảm sự lãnh đạo đúng đắn của Đảng.

   Toàn bộ tư tưởng lớn đó được đồng chí cho phép, Tạp chí Cộng sản và hệ thống báo chí nước nhà công bố và tiếp tục nghiên cứu, phát triển một cách đa dạng và sâu sắc bằng thực tiễn cấp bách đặt ra trước thềm công cuộc đổi mới.

   Có thể nói, đó là tầm nhìn và phương pháp của một nhà báo lý luận lớn mà 3 thời kỳ đồng chí giữ trọng trách Chủ nhiệm cơ quan lý luận và chính trị của Trung ương Đảng mà tôi cảm nhận và đọc thấy.

   Noi gương đồng chí Trường Chinh, khẳng định trọng trách quan trọng và to lớn của công tác lý luận nghĩa là nói tới sự cần thiết và cấp bách phát triển lý luận một cách sáng tạo, góp phần trực tiếp hoạch định đường lối chính trị độc lập sáng tạo, đúng đắn, phù hợp của Đảng! Nhưng không gì lý luận hơn, qua thực tiễn 39 năm đổi mới, là không ngừng tổng kết thực tiễn đất nước và thời đại, chủ động phát triển và nâng cao vai trò tiên phong của lý luận, trực tiếp bảo vệ, vận dụng và phát triển chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, làm nổi bật những cống hiến về lý luận và thực tiễn của Đảng ta từ công cuộc đổi mới vào kho tàng lý luận cách mạng của thế giới.

   Để thực hiện tốt trọng trách đó, phương châm bao trùm và quán xuyến toàn bộ hoạt động của toàn thể đội ngũ làm công tác lý luận là tuyệt đối trung thành với lợi ích của giai cấp và dân tộc, kiên định mục tiêu độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội, không dao động về hệ tư tưởng và nguyên tắc tổ chức; không ngừng đổi mới nhưng phải biết bảo vệ, giữ gìn những giá trị truyền thống tốt đẹp; không ngừng nâng cao tính cách mạng và tính khoa học của công tác lý luận, gắn lý luận với thực tiễn, giải đáp có sức thuyết phục những vấn đề thực tiễn đặt ra, dưới sự chỉ đạo trực tiếp và toàn diện của Ban Chấp hành Trung ương và Bộ Chính trị Trung ương Đảng.

   Điều cần đặc biệt lưu tâm là, trong công tác lý luận, phải xuất phát từ thực tiễn, dựa vào thực tiễn và cuối cùng là giải đáp những vấn đề thực tiễn đặt ra. Bám sát thực tiễn, tiến hành tổng kết thực tiễn chính là để phát triển nghiên cứu lý luận, kết hợp chặt chẽ và nhuần nhuyễn lý luận với thực tiễn; phải làm cho lý luận được hình thành và phát triển không ngừng từ việc tổng kết thực tiễn. Không ép thực tiễn vào khuôn mẫu lý luận, lấy lý luận để khuôn cứng những vấn đề thực tiễn, mà nên làm ngược lại. Qua thực tiễn phong phú và sinh động mà tổng kết, đánh giá đúng và đối chiếu với lý luận, kiểm chứng thực tiễn thấy điều gì đúng cứ thế phát triển, điều gì cần uốn nắn; và quan trọng hơn là, từ tổng kết thực tiễn để bổ sung, làm sáng tỏ và phát triển lý luận. Đặc biệt, đất nước ta đang tự khai phá con đường đi lên chủ nghĩa xã hội theo quy luật phát triển của xã hội loài người với phương thức bỏ qua chế độ tư bản chủ nghĩa. Quá trình đó có biết bao vấn đề thực tiễn mới mẻ cần được tổng kết (kể cả những kinh nghiệm thành công và không thành công), làm sáng tỏ về phương diện lý luận; qua đó phát triển lý luận không ngừng của kỷ nguyên mới.

   Nhiệm vụ đó càng đòi hỏi đội ngũ cán bộ làm công tác tư tưởng, lý luận phải nỗ lực học tập nhằm nâng cao trình độ, nắm vững, vận dụng một cách sáng tạo chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh; kế thừa và phát huy truyền thống dân tộc, tiếp thu có chọn lọc tinh hoa văn hóa nhân loại, những kinh nghiệm của các nước phù hợp với hoàn cảnh nước ta. Điểm muốn nhấn mạnh là, trong nghiên cứu lý luận, tổng kết thực tiễn, phải đứng vững trên nền tảng tư tưởng chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, lấy thực tiễn phát triển của đất nước, của thời đại được tổng kết đối chiếu với lý luận, không ngừng bổ sung và phát triển lý luận về chủ nghĩa xã hội Việt Nam.

   Đó là cơ hội tiếp tục đổi mới, bảo vệ, bổ sung và phát triển lý luận một cách khoa học, thực sự thúc đẩy thực tiễn công cuộc đổi mới tiến lên... Đó là cách bảo vệ hiệu quả nhất chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, nhất là trong thời điểm hiện nay, khi các thế lực thù địch đang điên cuồng công kích lý luận mác-xít, chống phá sự nghiệp cách mạng nước ta. Và chỉ có như vậy, chúng ta mới nhạy bén trong nắm bắt vấn đề, chủ động phát hiện đúng và kiên quyết bảo vệ những nhân tố mới, góp phần đề xuất và phản biện đúng đắn những vấn đề thuộc chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước. Qua trường học thực tiễn sinh động, mỗi người làm công tác tư tưởng, lý luận, tổ chức thực tiễn và các nhà báo sẽ tìm thấy cơ hội và môi trường học tập, tu dưỡng, tự nâng mình lên, không ngừng trưởng thành về mọi mặt.

   Cội nguồn của sự sáng tạo là thực tiễn phong trào cách mạng của nhân dân. Sinh thời, đồng chí Trường Chinh luôn nhắc nhở, phải dựa vào dân, vì lợi ích của nhân dân, phải “lấy dân làm gốc”. Đó cũng là bài học lớn làm nên thắng lợi của toàn bộ tiến trình 95 năm cách mạng Việt Nam cũng như hơn 39 năm đổi mới vừa qua. Các cơ quan ngôn luận, cơ quan lý luận và chính trị của Đảng phải đi tiên phong trong việc dựa vào nhân dân, sống trong nhân dân, qua thực tiễn phong phú các phong trào hành động cách mạng của nhân dân để tiến hành công việc tổng kết thực tiễn, từng bước góp phần tìm ra quy luật, tính quy luật trong sự vận động nhiều mặt của cuộc sống, phát triển lý luận nhằm không ngừng hoàn thiện đường lối chính trị của Đảng; qua đó, tuyên truyền và tổ chức thực hiện chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước một cách thuyết phục và sâu rộng trong nhân dân, cổ vũ nhân dân tích cực thực hiện với tư cách là người làm chủ công việc của nước nhà. Đồng thời, cần chọn lọc, tiếp thu những tinh hoa tri thức của nhân loại thông qua sự phân tích, tổng hợp sáng tạo, góp phần làm giàu thêm kho tàng lý luận của Đảng ta, thiết thực góp phần vào kho tàng cách mạng thế giới.

   Nhà báo Hà Đăng kể lại: Vào cuối những năm 50 của thế kỷ trước, với những danh nghĩa khác nhau, đồng chí Trường Chinh thường đi thăm và làm việc với nhiều địa phương và cơ sở, cả thành thị, nông thôn và miền núi, cả công nghiệp và nông nghiệp, đơn vị lực lượng vũ trang... Hầu như mọi chuyến đi đó đều có phóng viên Báo Nhân Dân đi theo. Nếu là về nông nghiệp và nông thôn thì tôi thường là người được chọn. Có những chuyến đi của đồng chí cho đến nay tôi vẫn còn nhớ. Thăm và chỉ đạo công tác sửa sai ở Phú Thọ và Vĩnh Phúc. Xem xét phong trào làm thủy lợi ở Hưng Yên. Khảo sát phong trào hợp tác hóa ở Thanh Hóa...

   Có thể nói, việc tổng kết thực tiễn, gắn nghiên cứu, phát triển lý luận trên cơ sở tổng kết thực tiễn nhằm không ngừng phát triển hệ thống lý luận xây dựng chủ nghĩa xã hội và bảo vệ Tổ quốc hiện nay là chìa khóa của thành công trong công tác lý luận. Bước tiến quan trọng, to lớn và có ý nghĩa lịch sử của 39 năm đổi mới đất nước, dưới sự lãnh đạo của Đảng, đặc biệt qua 7 kỳ đại hội là những biểu hiện sinh động việc phát huy trí tuệ tập thể của toàn Đảng, toàn dân và toàn quân ta trong tiến trình xây dựng, bổ sung và hoàn thiện không ngừng đường lối phát triển đất nước, thông qua công việc nghiên cứu, phát triển lý luận trên cơ sở tổng kết thực tiễn  nghiên cứu, phát triển lý luận trên cơ sở tổng kết thực tiễn và tiếp biến hệ thống lý luận khoa học trên thế giới một cách cầu thị nhằm nâng cao chất lượng hoạch định đường lối chính trị dẫn dắt công cuộc đổi mới hợp quy luật, hợp lòng dân và phù hợp với quy luật vận động của thời đại.

   Thực tế cho thấy, sức mạnh của lý luận là sức mạnh của sự khai phá và dẫn đường thực tiễn. Nhưng tất nhiên, không phải vì thế chúng ta khăng khăng xem lý luận là một điểm tựa vạn năng có thể lập tức giải quyết ngay được mọi vấn đề của thực tiễn. Vì, chính từ sự phát triển của sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội và bảo vệ Tổ quốc hiện nay lại cho thấy, không gì thực tiễn hơn khi chúng ta có một hệ thống lý luận cơ bản, đúng đắn và phù hợp, bằng việc tổng kết thực tiễn, phát triển lý luận, góp phần trực tiếp, đúng đắn và hiệu quả vào việc hoạch định đường lối chính trị ngang tầm sự nghiệp đổi mới toàn diện, đồng bộ, chuẩn bị những tiền đề lý luận và tổ chức thực hiện bước vào kỷ nguyên mới hiện nay.

*

*    *

   Ngày 5-10-1988, trình bày điếu văn của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa VI tại lễ truy điệu đồng chí Trường Chinh, Tổng Bí thư Nguyễn Văn Linh khẳng định: “Ở đồng chí, nhà chính trị, nhà tư tưởng, nhà lý luận, hoạt động văn hóa, nhà báo, nhà thơ đã quyện với nhau làm một. Đó là sự thể hiện một cách sinh động lương tâm, trí tuệ và tình cảm cách mạng cao đẹp của người chiến sĩ cộng sản, của nhà lãnh đạo cách mạng của Đảng theo chủ nghĩa Mác-Lênin”.

   Một cuộc đời cách mạng trọn vẹn!

   Một sự nghiệp lãnh đạo cách mạng Việt Nam vẻ vang!

   Tinh thần, tư duy và hành động thống nhất tuyệt vời dù trên cương vị Tổng Bí Ban Chấp hành Trung ương, nhà tư tưởng, nhà lý luận, nhà thơ, nhà báo… tất cả hòa quyện trong phẩm chất của đồng chí Trường Chinh, càng lấp lánh và tỏa sáng rực rỡ!

   Nhân dịp kỷ niệm 100 năm báo chí cách mạng Việt Nam, tưởng nhớ và tôn vinh đồng chí Trường Chinh không chỉ là một nhà lãnh đạo kiệt xuất của cách mạng Việt Nam thế kỷ XX mà còn ngưỡng mộ một cây bút lớn của báo giới nước nhà - “anh cả” của nền báo chí cách mạng Việt Nam.